Азыркы Жаратылыштагы экологиянын бузулушу ж=нънд=
Азыркы биздеги гловализациянын заманында жаратылыш жана анын мыйзамдары ж=нънд= адамдардын тъшънъгъ барбы же жокпу деген суроо туулат. Бар деп да, жок деп да айтууга болбойт. Тек гана биздин кайдыгерчилигибиз. Жаратылыштын мыйзамдарына маани бербегендигибиз. Шаарларда жана ирилешкен элдъъ айылдарында жашаган адамдарыбыз, анын ичинде =зъл=рън= ыгайлуу шарт тъзг=нд=р бар. Аларда жып-жылуу к=п кабаттуу ъйл=ръ бар ысык муздак суулары, ваналары, жуп-жумшак мебелдери бар, жеил ыгайлуу иномаркадагы машиналарда жъръшк=н адамдар, дайыма базарда соода жазагандар да, же ж=н эле иштегендер, деги эле баардык адамдар:,-«Келгиле жаратылышка барып эс алып келели», «К=лг= же суу жээке, токойго баралы», «Тоого чыгалы» деп эсешет.
-Эмне ъчън?!… Анткени биз =зъбъздън жашап жаткан, жерибизде, ъйл=ръбъзд= айлана ч=йр=бъзд=гъ жаратылыштын мыйзамдарын бузуп жаратылыш талаптарына баш ийбей жатабыз. Натыйжасы биздин сезим жаратылышка жакындоону, бирге б=лъшъънъ, бирге б=лъънъ самашат. Биздин ата-бабабыз к=чм=ндъъ учурда да жаратылышка аярдуу мамиле жасашкан. К=чъп конгондо журтун дайыма акыр-чикирден, малдын с==гън=н ж.б. мусордон тазалап келишкен. Тазалабай кеткен ъйг= же айылга ата-бабаларыбыз барбай байланышын ъзъп койушкан. Ошол учурда мунун =зъ чо жазалоо эле. Отурукташып калган учурда да айлана-тегерегин таза кармап жолдорго жана анын жээктерине, к=ч=л=рг= акыр-чикирлерди таштаган эмес, булганган жана кирдин суусун, к=ч=л=рг=, жолго т=гъшк=н эмес.
«–Жолдон жакшы да жаман да =т=т», «Таза ъйг= кут тъш=т», деген макалдарды туу тутушкан. Дайыма жаратылышка =зг=ч= мамиле жазашкан. Дъйн=л=шъъ (гловализация) маалымда эмне ъчън биз ата-бабаздын салтын сактап калбайбыз. –«Кулга бала жок, баланы =зъ тилейт», -болуп биз =зъбъз жаратылыштын мыйзамын тебелеп-тепсеп жатабыз. Ыгы жок оюн зоок, шаан-ш=к=тк=, тойлорго жана дискотекаларга ыктап аларды уюштуруп жатабыз. Аракечтике, тамеки тартканга, наркотике, сойкулука берилип, косметикага ыгы жок боёнуп, жаратылыш берген акыл эстен, сулуулук касиеттен жана ден-соолуктан ажырап жатабыз. +зъмчълдъкк=, кара=зг=йлък= берилип ъйъбъздъ таза кармаган менен к=ч=г=, жолго, жол жээктеги арыктарга, акыр-чикирлерди т=гъп =зъбъзг=-=зъбъз зыян келтирип жатабыз. Же айылдагы, к=ч=д=гъ акыр-чикирлер ъйл=рг= жана адамдарга зыянын тийгизбейби.
Биз ушуга олуттуу к=ъл бурушубуз керек. Азыр к=ъл бурбасак кийин кеч болуп =кън=бъз. Азыр деле байкасак болот акыркы жылдарда к=пт=г=н жаы оорулардын търл=ръ пайда болууда. Булар кайдан келди? Эмне кылуу керек? Бул илдет менен кантип кър=шъъ керек? Азыр ойлонуп иш кылбасак кийин массалык кыргын болсо кантебиз?! Жогорудагы айтылган проблеманы ар бир адам билбейби билишет. Анда эмне ъчън бул ишке кайдыгер карайбыз. Ар бирибиз соопчулук иш жазайын деген ойду =зъбъзг= сиирип жаратылышка жакшы мамиле бул менин ишим, мен жазашым керек, мен аткарбасам =зъм= зыян келет дешибиз керек. Деги эле =зъбъзг= жат, зыяндуу к=рънъшт=рг= умтулбай ата-бабабыз аздектеп келген каада-салтыбызды сактап иш кылсак. Буга бир мисал келтирейин. Азыркы учурда той берилсе, куда кътс=, балалуу болсо деги эле жакшылыктарда ичимдик бербей =тк=ръънъ элестете албайбыз.
Эмнеге десе тос, тилек айтылбайт дешет. Тойдун жана жакшылыктын баарында текши баары тос съйл=ш=т. Кашанын ичинде демократиянын принцибинде. Съйл=нг=н баардык с=зд=р дежур, тажатма с=зд=р. Биринин с=зъ бирин сибейт. Тойдун эртеси кандай болду десе жарытылуу эч нерсе айтылбайт. Ичкилик суудай агып, ырдап-бийлеп шадуу болду деген кана с=з калат. Ушунун =зъ эле =зъбъздъ табият берген акыл эсибизге, =ъбъзг= жана байлыгыбызга канча зыян алып келип жатканын ойлосок. Мурун биздин ата-бабаларыбыз жакшылыктарда жана тойдо тос же каалоо-тилек айтылчу беле? Ооба, айтылчу ошол жакшылык той болуп жаткан айылдын кадырман адамы тойлордо жана жакшылыктарда жашоонун жетишкендиктерине жана кемчиликтерине токтолуп, кары-жашты ынтымака жана жакшылыка ънд=г=н нускалуу с=зд=рън айтып тойдун жана жакшылыктын катышуучулары тегиз ак ниет менен бата кылуучу.
Айтылган маыздуу, нускалуу с=з атадан балага улуудан-кичъъг= таберик катарында аздектелип айтылып ооз эки да жазылып бизге жетип отурат. Байтъп «ТМЭЭТК» бей =км=т уюмунун жетекчиси: Кожалиев С. «Сиздердин араардан жакшылыкка ънд=г=н бир топ болсун, алар адамдарды сооптуу ишке чакырып, жамандыктарды тыйып турсун. Ошолор э бактылуулар деген ыйык с=зд=рдъ айтууга болот.
